Cwa.91- تحليل و بررسي فيلـــــــم درخشش ابدی یک ذهن پاک (Eternal Sunshine of the Spotless Mind)

[FFKIA]

	نام فیلم: درخشش ابدی یک ذهن پاک
	اطلاعات فیلم
	کارگردان: ميشل گوندري نويسنده: ميشل گوندري - چارلي کافمن - پير بيسموث تهيه کننده: آنتوني برگمن موسيقي متن: جان برايون فيلمبردار: الن کوراس تدوين: والدير اسکارسدوتير
	بازیگران
	جيم کري : جول بريش کيت وينسلت : کلمنتاين کريستن دانست :مري تام ويلکينسون: دکتر ميرزواک اليجاه وود:پاتريک
	اطلاعات دیگر
	ژانر: علمي تخيلي درجه نمايش: R توزيع: فوکاس فيچرز مدت زمان: 108 دقيقه محصول: امريکا زبان: انگليسي بودجه: 20 ميليون دلار فروش: 70 ميليون دلار
	افتخارات و جوایز
	برنده جايزه اسکار بهترين فيلمنامه اورجينال و نامزد اسکار بهترين بازيگر نقش اول زن براي کيت وينسلت نامزد دريافت 4 جايزه از رقابت گلدن گلاب سال 2005
	تحلیل و بررسی از: سید علی فاطمی

[تبلیغات سینماسنتر]

دوربین مداربسته , نظارت تصویری , حفاظت پیرامونی , اعلام و اطفاء حریق , شبکه و زیرساخت ,  دیتاسنتر , یو پی اس , برق بدون وقفه , هوشمند سازی ساختمان , دوربین مدار بسته

[Seyyedalif]

	این تحلیل تحت کپی رایت سایت سینماسنتر منتشر شده است لذا هر گونه کپی از این نوشته بدون مجوز نویسنده و سایت سینماسنتر CinemaCenter.ir نقض آشکار قوانین کپی رایت محسوب میگردد.
	تحليل و بررسي فيلم درخشش ابدی یک ذهن پاک
	مقدمه: نوشتن درباره درخشش ابدی یک ذهن پاک، کار راحتی نیست. نه از این بابت که فیلم پتانسیل نوشتن ندارد، بلکه به این علت که پر است از مفاهیم و منظورهایی که در هر سکانس آن را انتقال می دهد. مفاهیمی که لزوما در راستای هم یا مکمل هم نیستند. شاید تنها نقطه ضعف فیلم هم همین باشد... ماشین‌های زمان در قرن 21 سوژه و هسته فکری درخشش ابدی یک ذهن پاک، که فیلمساز آن را دستمایه قرار داده است، ماجرای حذف برخی افکار و وقایع زندگی است. وقایعی که به هر نحو یادآوری‌شان آزارمان می دهد. حتی اگر این سوژه، سوژه تازه‌ای نباشد (که البته باز هم جذابیتش را از دست نمی‌دهد)، شکل بیان آن و ایده دستگاهی که خاطرات را حذف می کند، کنجکاوی برانگیز است. خطا، لغزش و اشتباهات فردی از یک جهت و لحظات، شرایط و موقعیت‌های تلخ از جهت دیگر، اتفاقات ناآشنایی برای هیچ یک از ما نیستند. دغدغه پاک‌کردن یا اصلاح گذشته، دغدغه‌ایست که تا بوده، بشر از آن رهایی نداشته‌است. پدیده ای هم که در آثار علمی تخیلی زیادی با آن مواجه هستیم - ماشین زمان- گواه دیگری بر این مدعاست. این که فردی با استفاده از یک دستگاه به عقب بازگردد و یک اشتباه فردی، و گاهی یک فاجعه تاریخی را جبران کند مسئله‌ای بوده که همیشه مخاطب، مشتاق خواندن و شنیدن آن بوده‌است. این آرزو اما در درخشش ابدی، به طور دیگری بیان می‌شود. ماشین های عظیم‌الجثه زمان، تبدیل به دستگاهی کوچکتر شده‌اند و این کار در کلینیک‌ها و زیر نظر متخصصین صورت می‌گیرد. اینجا با کامپیوتر و سیم سروکار داریم و پاک کردن ذهن رسماً یک کار فنی است تا فیلم از جنبه تخیلی خود فاصله بگیرد و به واقعیت‌های دنیایی خودمان نزدیک تر شود. این دقیقا چیزی است که فیلمساز می‌خواهد. میشل گوندری و چارلی کافمن در واقع تنها می‌خواهند از این ایده به عنوان بستری برای روایت عاشقانه خود استفاده کنند. اما این تبدیل ماشین زمان به کلینیک پاک‌کردن حافظه، تمایزی مهم را با داستان های آشنای قدیمی ایجاد می‌کند که دقیقا همین تمایز، سبب می شود که «گره» های درام شکل بگیرند. تمایزی که یک بار دیگر این حقیقت شاید تلخ را یادآور می‌شود که «اصلاح آنچه که در گذشته مرتکب شده ایم را نمی‌توان در گذشته جستجو کرد» یا به بیان دیگر «کل نفس بما کسبت رهینه». اگر قهرمانان قصه‌ها زمانی با ماشین زمان به گذشته می‌رفتند و مثلا فلان سند تاریخی را از آتش‌سوزی نجات می‌دادند، بعد به زمان حال برمی‌گشتند و تاثیر آن را بر زندگی‌شان می‌دیدند، اکنون بیشترین کمکی که دکتر میرزواک و کلینیکش می‌توانند به شما بکنند این است که اصلا وجود چنان سندی را فراموش کنید تا کمتر حسرت آن را بخورید! در حقیقت کاری که در گذشته مرتکب آن شده‌ایم، همچنان پابرجاست، فقط خاطرات آن آزارمان نمی‌دهند! در این جا این پرسش مطرح می‌شود که پس سازندگان فیلم چه چیزی را از ساخت آن دنبال می‌کردند؟ هدف فیلم چیست؟ اگر اجازه دهید به سبک یادداشت‌های پیشین، با مروری بر قصه، به آن برسیم. درخشش ابدی یک عشق پاک روایت فیلم خطی نیست. این خود، بیننده را برآن می‌دارد که تمام اتفاقات را با دقت زیر نظر بگیرد تا این داستان را که تقریبا سکانس به سکانس از آخر به اول می‌آید متوجه شود. برای پرداختن به بطن شخصیت‌ها، روابط و فیلم، ابتدا مروری کوتاه بر داستان می‌کنیم. جول بریش با بازی جیم کری، اولین کاراکتری است که با او آشنا می‌شویم. جول خجالتی و مبادی آداب است و در برقراری رابطه با زن‌ها ضعیف است. جول به دعوت دوستانش، راب و کری، به یک مهمانی کنار ساحل می‌رود و در آنجا با زنی به نام کلمنتاین آشنا می‌شود. این آشنایی آغازی است بر رابطه‌ عمیق عاطفی جول و کلمنتاین. در گذر زمان این رابطه دستخوش تغییراتی می‌شود. کلمنتاین و جول با هم اختلافاتی پیدا می‌کنند و کلمنتاین تصمیم می‌گیرد برای همیشه جول را از ذهن و زندگی‌اش پاک کند و با پسر دیگری به نام پاتریک رابطه برقرار می‌کند. پس از این که جول متوجه این اقدام کلمنتاین می‌شود او هم که بابت همین قطع رابطه، حال و روز خوشی ندارد، تصمیم به مقابله به مثل می‌گیرد و با مراجعه به مطب دکتر میرزواک خواسته‌اش را مبنی بر حذف همه‌ خاطرات کلمنتاین مطرح می‌کند. پس از این که جول همه چیز را درباره رابطه‌اش با کلمنتاین بیان می‌کند، دکتر میرزواک هم آنها را ضبط کرده و همان شب، دو نفر برای انجام این کار به خانه جول می‌روند. صبح روز بعد جول در حالی که همه چیز را درباره کلمنتاین از یاد برده، به قطاری سوار می شود و دوباره و به صورت اتفاقی کلمنتاین را می بیند. بدون این که هیچ یک دیگری را بشناسد. رابطه کلمنتاین و جول دوباره آغاز می شود و آنها دوباره تصمیم به ازدواج می گیرند. همه چیز موقتاً خوب پیش می رود تا اینکه نواری که جول و کلمنتاین هر کدام موقع پاک کردن ذهنشان در آن همه چیز را گفته بودند به دستشان می رسد. قبل از ادامه داستان، به همین بخش فیلم بپردازیم. درخشش ابدی، حرف‌های زیادی برای گفتن دارد. در موقعیت‌های مختلف نکات ریزی را اشاره می کند و رد می شود. تا جایی که شاید بتوان این فیلم را متشکل از تعداد زیادی مفهوم ریز و درشت نامید. یکی از این نکات همین بحث بازیابی جول و کلمنتاین است. شاید سازندگان می خواستند با این قصه و با سرانجام نهایی فیلم، اشاره به همان «درخشش ابدی» داشته باشند. درخششی که حاصل عشق است. عشقی که تحت هیچ شرایطی نابود نمی شود. به عقیده فیلمساز چیزی که باعث می شود جول و کلمنتاین دوباره به سمت هم کشیده شوند، عشقی است که میان آنها شکل گرفته است. چیزی که در رابطه‌ پاتریک وجود نداشت و همین باعث شد که روابط آنها خیلی زود تیره شود. مسئله ای که نمی توان آن را انکار کرد این است که در هر حال، این فیلم، اثری در ستایش عشق است. شاهد برای این مدعا، سکانسی است که جول و کلم دست در دست هم روی یخ ها دراز کشیده‌اند و به آسمان نگاه می کنند. یا سکانسی دیگر که آن دو در آن کلبه ساحلی برای آخرین بار در حال وداع با هم هستند. گفتنی است که این سکانس اوج پرداخت سورئال فیلم هم هست که به آن اشاره خواهد شد.
	این تحلیل تحت کپی رایت سایت سینماسنتر منتشر شده است لذا هر گونه کپی از این نوشته بدون مجوز نویسنده و سایت سینماسنتر CinemaCenter.ir نقض آشکار قوانین کپی رایت محسوب میگردد.
	خوشا به حال فراموشکاران! اما در کنار ماجرای جول، به صورت موازی، با یک قصه‌ دیگر هم روبرو می شویم. ماجرای علاقه ای که منشی مطب دکتر میرزواک به دکتر پیدا می کند. در حقیقت اگر ماجرای پاتریک و کلم را نیز حساب کنیم در این فیلم سه داستان را دنبال می کنیم. مسئله ای که در داستان دکتر میرزواک با آن مواجهیم درست همان ماجرای جول است. تکرار این قصه که دختر منشی پس از یک بار عاشق شدن به صاحبکار متاهلش و فراموش کردنش دوباره به او علاقمند می شود، کنار هم قرار دادن این داستان و داستان اصلی، ما را به یقین می رساند که سازندگان، عشق را مخلوقی پایان نایافتنی و فناناپذیر می دانند. اما رسالت اصلی داستان دکتر، مذمت دستگاه‌های حذف خاطرات و به طور کلی این ایده است. چنانچه اشاره هم شد که هیچ گذشته ای تغییر نمی کند و فقط فراموش می شود. حالا دختر وقتی خودش با این چالش روبرو می شود، به قیام علیه این دستگاه برمی‌خیزد و قبل از این که افراد در شرایط بدتری متوجه گذشته‌اشان شوند، نوارهای محرمانه را به صاحبانش باز می‌گرداند. شاید اکنون فرصت مناسبی برای اشاره به آن جمله‌ معروف نیچه باشد: «خوشا به حال فراموشکاران، که حتی خطاهایشان نیز به فرجامی نیک می رسد» خب چیزی که مشخص است این است که نیچه لااقل در این یک مورد اشتباه کرده است! ناگهان «پذیرفتن» اما ادامه داستان. همان‌طور که اشاره شد، وقتی داستان همه‌ فراز و فرودها و قصه‌هایش را پشت سر می گذارد، نقطه اوجی دیگر خلق می کند. نقطه اوجی که در آن کاراکترها متوجه می شوند که هر کدام چه گذشته و روابطی با یکدیگر داشته‌اند. اینجاست که فیلم حرف پایانی‌اش را می گوید: جول: صبر کن! کلمنتاین: چی می خوای جول؟! جول: فقط بمون... فقط بمون... نمی دونم! می خوام برای یه مدت بمونی. کلمنتاین: من راه نیستم من یه دختر لعنتیم که دنبال نیمه خودش می گرده... من کامل نیستم من نمی تونم چیزی رو که در مورد تو دوست ندارم رو ببینم! تو به چیز هایی فکر می کنی که من از تو خسته می شم و احساس در تله بودن می کنم. چون این چیزیه که برای من اتفاق می افته! پاسخی که جول به این حرف کلمنتاین می دهد، شاید آخرین و اصلی ترین هدف فیلم باشد. جول با آرامش خاصی می گوید: باشه! این «باشه» یعنی پذیرفتن. پذیرفتن همه چیز. پذیرفتن همه وجود طرف مقابل با همه کمی ها و کاستی‌هایش. و شلختگی و سر به هوایی‌اش. و نیز پذیرفتن همه آنچه که در گذشته رخ داده است. حالا با این پذیرفتن، هیچ یک از دو طرف احساس حقارت نمی کنند. من فکر می کنم این مهمترین حرفی بود که درخشش ابدی درصدد بیان آن بود. راه حلی که برای حل بحرانی به نام «گذشته» ارائه شد. نکاتی در مورد سورئالیسم فیلم درخشش ابدی یک ذهن پاک، یقیناً پخته‌ترین اثر در کارنامه چارلی کافمن، محسوب می شود. او که پیش از این سابقه نگارش آثار تحسین شده‌ای مثل «جان ملکویچ بودن» و «اقتباس» را دارد، این بار داستانی عاشقانه را در بستری سورئال روایت می کند. سورئال بودن فیلم به عقیده من یکی از عوامل ماندگاری فیلم در این چند ساله و جذب نطر مثبت مخاطبان بوده است. چرا که در سال های اخیر کمتر فیلمی با این سوژه ملموس در بستر سورئال روایت شده که کافمن و گوندری با هوشمندی از فضای داستانشان که اکثرا در ذهن می گذرد استفاده کردند و یک سورئال را خلق کردند. البته بهتر است که این اثر را «نئوسورئالیسم» بنامیم. چرا که سبک فیلمبرداری و بستن قاب و نیز میزانسن ها تفاوت زیادی با سبک کاری بنیانگذار آن یعنی لوییس بونوئل و آثار سالوادور دالی، مغز متفکر این سبک هنری دارد. این نئوسورئالیسم در حقیقت به فراواقع‌گرایی نه به چشم یک سبک و روش هنری، بلکه به چشم یک ابزار برای تشریح و تصویر سکانس‌هایی نگاه می کند که چیزی به جز «واقعیت محض» هستند. اما اجازه دهید مصادیق همین نئوسورئالیسم را مورد بررسی قرار دهیم. 1- در بسیاری از سکانس‌ها شاهد هستیم که کارگردان با تنظیم و تمرکز نور روی اصلی‌ترین سوژه صحنه توجه بیننده را دقیقا به آن معطوف می کند. این یکی از ابزارهای همیشگی سورئالیسم بوده است. برای مثال؛ در سکانسی جول و کلم روی یخها دراز کشیده‌اند و نور کاملا آنها را فراگرفته است. یا در سکانسی که کلم با عصبانیت از خانه جول بیرون می رود و جول به دنبال او راهی خیابان می شود، مصنوعیت نورپردازی ها کاملا مشهود است. این اتفاق در سکانس‌های بسیار دیگری نیز مشهود است که مهمترین آنها سکانس هایی است که حافظه جول در حال پاک شدن است. 2- دوباره در سکانس خیابان، شاهد تلفیق صداها، و حضور صداهایی غیر معمول هستیم که این نیز از نشانه‌های نئوسورئالیسم است. 3- در برخی سکانس‌ها دوربین به شدت روی صورت شخصیت ها زوم کرده بعد شروع به تکان خوردن و جلو و عقب رفتن می کند. 4- یکی دیگر از مواردی که در این فیلم زیاد رخ می‌دهد، «تار شدن» دوربین است. در پایان بسیاری از شات ها (و نه سکانس ها) می بینیم که تصویر تار و دوباره شفاف می شود. این اتفاق حتی وقتی در ذهن جول نیستیم هم رخ می‌دهد. 5- از دیگر موارد می توان به صورت هایی که شکلی ندارند، کوچک و بزرگ بودن نامعمول انسان‌ها، باران آمدن در اتاق، تخریب ناگهانی دکور و... بسیاری موارد دیگر اشاره کرد که همه در راستایی فراواقعیت هستند. در هرحال درخشش ابدی، فیلم نسبتا پیچیده و محکمی است که می‌تواند یک تجربه نو را خلق کند و با بازی های خوب، بخصوص بازی کاملا متفاوت جیم کری، و نگاهی در خور توجه، توجه منتقدین و مخاطبین را جلب کند و یک اسکار را نیز ببرد و به حق خود برسد. تحلیل و بررسی از سید علی فاطمی
	با تشکر از فرخ FFKIA بابت گرافیک و مهناز عزیز RASHNOبابت ویراستاری
	این تحلیل تحت کپی رایت سایت سینماسنتر منتشر شده است لذا هر گونه کپی از این نوشته بدون مجوز نویسنده و سایت سینماسنتر CinemaCenter.ir نقض آشکار قوانین کپی رایت محسوب میگردد.
	تحلیل و بررسی از سید علی فاطمی

[jo123]

فیلمی بسیار زیبا که تاکنون دو مرتبه موفق به تماشایآن شده ام و البته که برای درک این فیلم این حداقل تماشا از نظر من می باشد. تحلیل فیلم واقعا دوست داشتنی بود و از این بابت از جناب Seyedalif بسیار سپاسگذارم.
در واقع در فیلم به این نکته کلیدی که "باز هم همان خواهد شد" به زیبایی اشاره شده حال به هر طریقی (حضور مری در فیلم) .ولی نکته ای که خیلی دوست داشتم در تحلیل فیلم آورده شود رنگ موی کلمنتاین و تغییر آن با حالاتش بود که به عنوان یک راهنما و اینکه بدونیم کجای فیلم هستیم مورد استفاده بود.هر چند که تماشای فیلم با توجه به فیلمنامه پیچیده اش به همراه تدوین فوق العاده نیازمند صبر و حوصله می باشد.

[SHAHIN]

سلام

با تشکر از تحلیل زیباتون و زحمتی که برای تهیه این تحلیل کشیدید ...

متاسفانه من هنوز نتونستم این فیلم رو ببینم ولی حتما خواهم دید ....

[HEARTLESS]

یکی از فیلم های مورد علاقه من!
تحلیل بسیار زیبا و جالبی بود.
توی 5 دقیقه ابتدایی فیلم , هر دو شخصیت اصلی فیلم به طور کامل به بیننده شناخته میشن. از موسیقی که روی سکانس های آشنایی مجدد جول و کلمنتاین در قطار بود میشد تشخیص داد این ابتدای فیلم نیست ! (موسیقی شبیه موسیقی کارتون پت و مت)
-کلمنتاین : راستی اسم من "کلمنتاینه"
- جول : منم "جول" هستم.
- کلمنتاین : سلام جول. اسم منو مسخره نکنی.
- جول : من چیز خنده داری در مورد اسمت نمیدونم.
بعد از تماشای فیلم, کم کم به پیکره اصلی فیلم و نکات زیبا نهفته در فیلم میشه پی برد.

ماشین‌های زمان در قرن 21

چقدر این قسمت رو خوب نوشتید. خیلی خوشم اومد. فیلمی تخیلی در عین حال کاملا ملموس.


ممنون از تاپیک.

[saraordibehesht]

چه جالب من همیشه فکر می کردم فیلم درخشش ابدی یک ذهن پاک و دیدم. اما الان که این تحلیل و خوندم متوجه شدم که ندیدم. پس او فیلمی که من دیدم چی بود؟
در هر حال تشکر از این تحلیل جامع و زیبا. جیم کری هم از اون دسته هنر پیشه هاست که بازیهاش معمولا خیلی خوب به دل می شینن. مثل نمایش ترومن.

[2001]

فیلم زیبایی بود ولی بازی جیم کری به شدت عالی بود! قبلا هم بازی بسیار عالیش رو در نمایش ترومن (که هم بازیش و هم فیلمش یه سر و گردن از این بالاتر بود) رو دیده بودم.فیلم خیلی روایت دلنشینی داشت و به شخصه فضای فیلم رو خیلی دوست داشتم

[amir_kubrick]

یکی از بهترین و لذت بخش ترین فیلم هایی بود که دیدم منتهی تنها مشکلی که دارد،به نظرم ریتم کند آن است که آن هم به کارگردانی برمی گردد اما بازی فوق العاده جیم کری این ضعف را پوشش داده است...

[nila]

فیلم بسیار زیبایی بود با توجه به این که جیم کری کمدین است اما نشان داد که از پس نقش درام هم بر می اید واقعا تبریک داره

[milad_jps]

با درود

تحلیل زیبا و لذت بخشی بود. به نظر فیلم خوبی باشه، تعریفشو زیاد شنیدم اما متاسفانه هنوز موفق به دبدنش نشدم. میدونم که فیلم زیبایی رو از دست دادم. در اولین فرصت خواهم دید.

با سپاس